Lầu Năm Góc đang phát triển các chiến thuật quân sự mới để ngăn chặn những hành vi của TQ trong yêu sách chủ quyền ở Biển Đông, bao gồm việc tích cực sử dụng máy bay do thám và các hoạt động hải quân gần khu vực tranh chấp.

Sự thay đổi chiến thuật nói trên diễn ra trong bối cảnh TQ có hàng loạt sự xâm nhập mức độ thấp nhằm thay đổi nguyên trạng tại một trong những vùng biển nhộn nhịp nhất, quan trọng nhất với kinh tế toàn cầu. 

Thách thức mới với quân đội Mỹ là tìm ra những chiến thuật để ngăn chặn các động thái quy mô nhỏ của TQ nhưng lại không làm leo thang tranh chấp dẫn tới xung đột quân sự lớn hơn ở Biển Đông.

Lực lượng Mỹ tham gia tập trận với Philippines ở khu vực gần Biển Đông. Ảnh: Reuters

Một nhân tố trong chiến lược mới của Mỹ được thể hiện rõ hồi tháng 3 khi họ điều động các máy bay do thám P-8A bay qua Bãi cạn Thomas II. Tại đây, các tàu TQ đã cố ngăn chặn binh lính Philippines tiếp cận tàu tiếp tế. Các máy bay Mỹ bay ở độ cao thấp để đảm bảo chắc chắn có thể nhìn thấy rõ tàu TQ.

"Đây là động thái mới”, một cựu quan chức Lầu Năm Góc cho biết. “Thông điệp là ‘chúng tôi biết rõ TQ đang làm gì, hành động của họ sẽ gây ra hậu quả, và chúng tôi có khả năng cũng như ý chí, chúng tôi đang ở đây”.

Tích cực hơn trong sử dụng máy bay do thám ở khu vực cũng có thể là mong muốn công khai những hình ảnh hay video về các hoạt động hàng hải của TQ trên biển. Một số quan chức Mỹ tin rằng, TQ có thể phải cân nhắc khi hình ảnh tàu thuyền của họ quấy nhiễu các tàu, ngư dân VN hay Philippines bị công khai.

Bộ chỉ huy Thái Bình Dương của Mỹ cũng yêu cầu tăng cường phối hợp và phát triển một hệ thống thông tin hàng hải trong khu vực, cho phép các chính phủ ở phía tây TBD có được thông tin chi tiết về vị trí tàu thuyền hoạt động trong khu vực. Một số chính phủ nói rằng, họ từng bị bất ngờ với sự xuất hiện của các tàu thuyền TQ.

Mỹ đã cung cấp cho Philippines, Nhật và các nước khác trong khu vực thiết bị radar và hệ thống giám sát khác hiện đại. Giờ đây họ đang tìm cách xây dựng một mạng lưới thông tin chia sẻ dữ liệu rộng rãi hơn. 

Lầu Năm Góc cũng đang xem xét các kế hoạch để phô trương lực lượng kiểu như điều máy bay ném bom B-52 tới Hoa Đông năm ngoái sau khi TQ đơn phương lập vùng nhận diện phòng không tại đây. Các chọn lựa đưa ra có thể là điều tàu hải quân tới gần vùng tranh chấp.

Ngoài ra một số ý tưởng đối đầu hơn cũng được đề xuất để ngăn chặn TQ như triển khai lực lượng phòng vệ bờ biển Mỹ tới Biển Đông để đối phó với các tàu dân sự TQ, sử dụng đội tàu hộ tống các ngư dân nước khác tới những khu vực mà họ từng bị TQ xua đuổi.

Bất chấp sự phản đối của TQ, Mỹ vẫn tiến hành những hoạt động do thám trên không ở khu vực. Bonnie Glaser, chuyên gia châu Á tại Trung tâm nghiên cứu Chiến lược và Quốc tế nói rằng, những chuyến bay do thám cho thấy Mỹ “có một lợi ích trong giải pháp hòa bình cho các tranh chấp và phản đối sự áp chế của TQ”.

Philippines, một đồng minh lâu năm của Mỹ trong khu vực, cũng đang muốn tăng cường các khả năng giám sát để phát hiện những gì mà họ coi là hành động khiêu khích của TQ tại Biển Đông. Một quan chức Philippines cho hay, quân đội quốc đảo có ý định mua hai máy bay trinh sát trong một phần nỗ lực xây dựng khả năng phòng thủ tối thiểu đáng tin cậy.

Căng thẳng Biển Đông đã phủ bóng cuộc gặp cấp cao hàng năm giữa TQ và Mỹ gọi là Đối thoại Chiến lược và Kinh tế ở Bắc Kinh bắt đầu từ hôm qua. Phái đoàn Mỹ do Ngoại trưởng John Kerry và Bộ trưởng Tài chính Jack Lew dẫn đầu. 

Trong các cuộc gặp hôm qua, quan chức Mỹ đã bày tỏ sự lo ngại về chủ nghĩa bành trướng hàng hải của Mỹ cũng như vấn đề gián điệp mạng.